چالش های صنعت پتروشیمی و توسعه زنجیره ارزش

عمده وظایف دستگاه متولی توسعه و تنظیم­ گری صنعت پتروشیمی در راستای توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی عبارتند از:

·  تدوین راهبرد و ترسیم نقشه راه توسعه زنجیره ارزش و جهت دهی به سرمایه گذاری بخش خصوصی بر اساس نیاز صنایع تکمیلی و پایین دستی کشور و بازارهای خارجی

·  ایجاد قطب ها و شهرک­های صنایع تکمیلی پتروشیمی و زیرساخت­های تکمیل زنجیره ارزش

·حمایت و ارائه مشوق­ها به طرح های تکمیل کننده زنجیره ارزش

·  پشتیبانی از تحقیق و توسعه و نوآوری در توسعه زنجیره ارزش

·  تنظیم تعاملات فی­مابین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تجاری، توزیع عادلانه خوراک و جلوگیری از انحصار و متعادل سازی عرضه و تقاضا  

·  کمک به صنایع پایین دستی در افزایش بهره وری از جمله در کاهش ظرفیت­های بلا استفاده و بهینه سازی مصرف انرژی  

تحقق اهداف و ماموریت های فوق، مستلزم تغییرات بنیادین در برخی نگرش­ها و سیاست­هاست که به برخی از آنها اشاره می­شود:

۱۰ سال فریبکاری توتال برای عقب‌افتادن ایران در پارس‌جنوبی

هدایت‌اله خادمی نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار الف با بیان اینکه ایران و قطر در فاز ۱۱ پارس جنوبی دارای مخازن مشترک هستند، گفت: نکته جالب در اینجاست که توتال شریک قطری‌ها است و هر چه توسعه این فاز در ایران به تأخیر بیافتد، به نفع توتال است چرا که منفعت توتال از طرف قطر بیشتر است. ادامه

لزوم احیاء اندیشکده یا کانون تفکر شرکت ملی صنایع پتروشیمی

تأمین اطلاعات محیطی و تهیه گزارشهای تحلیلی دقیق و به روز مورد نیاز برای تصمیم گیری مدیران و تدوین راهبردهای کلان صنعت پتروشیمی، مستلزم پایش و تحلیل تحولات در محیط کلان و خرد کسب و کار است. تحولات محیط کلان در حوزه های زیر دسته بندی می­شوند:

مجموعه نرم افزار ارزیابی اقتصادی Aspen - قسمت دوم

2. Aspen Capital Cost Estimator (ACCE)

ماجول ACCE قادر است برآوردهای میزان سرمایه گذاری طرحهای صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی را در سطح کلاسهای 4 تا 2 استاندارد AACE با ضرایب منطقه ای انجام دهد. مشخصات مهم این نرم افزار عبارتند از:

·         برآورد هزینه سرمایه گذاری مفهومی و تفصیلی در سطح کلاسهای 4 تا 2 مؤسسه AACE

·         محاسبه هزینه های تجهیزات و شبکه های کنترل و ابزاردقیق، برق، و لوله گذاری­ها بر اساس نوع و سایز آنها، ضرایب منطقه ای، تورمی، ...

·         بودجه بندی گردش مالی طرح بر اساس تجهیزات و زمان نصب

·         تعیین هزینه های مترتبه بر تغییر جانمایی و اندازه تجهیزات بر اساس تغییر مکان یا سایر عوامل طرح

·         قابلیت تقسیم کار و هزینه و سرمایه گذاری بین پیمانکاران و شرکای سرمایه گذاری متعدد.

·         قابلیت اتصال و تبادل اطلاعات با ماجول تحلیل اقتصادی فرآیند APEA و نرم افزارهای معتبر طراحی تفصیلی (P&ID SmartPlant) و کنترل پروژه (Primavera) .

·         دارای ضرایب منطقه ای برای شش منطقه جهان (امریکا، اروپا، خاورمیانه، ژاپن، چین و انگلستان) با امکان تعریف ضرایب منطقه ای برای سایر مناطق.

مجموعه نرم افزار ارزیابی اقتصادی Aspen

هدف اصلی از انجام مطالعات امکان سنجی (Feasibility Study) و تهیه طرح تجاری (Business Plan) در طرحهای مبتنی بر فرآورش شیمیایی از قبیل پالایشگاههای نفت و گاز، مجتمع های پتروشیمی، و صنایع شیمیایی، برآورد میزان سرمایه گذاری اولیه موردنیاز طرح و همچنین میزان هزینه و درآمد دوران بهره برداری است. به منظور پاسخگویی به این سؤالات اصلی، عوامل گوناگونی چون نوع و قیمت محصول و خوراک، نوع فرآیند مورد استفاده، لیسانس(امتیاز بهره برداری از دانش فنی)، نوع و چیدمان تجهیزات، سرویسهای جانبی(آب و برق و سوخت و ...)، سیاست تولید و انبارش خوراک و محصول، محل اجرای طرح، زیرساختهای موجود در منطقه، و باید در نظر گرفته شوند.

اقدامات لازم جهت افزایش نقش صنعت پتروشیمی در توسعه اقتصادی کشور

·    کاهش تجارت محصولات نفتی و گازی خام و نیمه فرآوری شده و بهره­ برداری حداکثری از منابع هیدروکربوری به­ ویژه گاز طبیعی در توسعه و تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی

·          توسعه پایدار و متوازن صنعت پتروشیمی بر اساس مطالعات آمایش سرزمین

·          ارتقاء سهم صنعت پتروشیمی در اقتصاد ملی و حضور مؤثر در بازارهای جهانی

·          ایجاد زمینه های مناسب برای سرمایه گذاریهای خارجی از طریق جذب همکاری و مشارکت شرکتهای برتر بین المللی و دارندگان فناوری­های روز و برتر صنعت پتروشیمی، صنعت پتروشیمی همسو با انتقال و بومی سازی فناوری­های مورد نیاز صنعت

·          ایجاد و توسعه مناطق ویژه اقتصادی پتروشیمی و سرمایه گذاری در طرح های راهبردی و زیرساختی جهت ایجاد زمینه جذب سرمایه گذاران و تامین مالی طرحها.     

·          جلوگیری از ایجاد انحصار در صنعت پتروشیمی کشور و ایجاد انگیزه برای بخش خصوصی به منظور سرمایه گذاری در طرح ها و حتی زیرساخت های صنعت.

·         توسعه استانداردهای صنعت در حوزه­های ایمنی و بهداشت و محیط زیست، تولید و عملیات، تعمیر و نگهداشت، مدیریت انرژی، مدیریت پروژه ها، مسئولیت اجتماعی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، و ایفای نقش ارشادی، نظارتی و کنترلی در به کارگیری استانداردها.

·          رفع مشکلات فناوری و نوسازی واحدهای قدیمی، افزایش بهره وری، رفع مشکلات فنی و عملیاتی، و دستیابی به ظرفیت اسمی مجتمع های تولیدی موجود

·          پرورش و توسعه منابع انسانی و سرمایه فکری موجود، به خصوص در زمینه مدیریت پروژه های احداث واحدهای پتروشیمی، و ارتقای مهارتهای تخصصی فنی و مدیریتی کارکنان برای جانشین پروری و شایسته سالاری  

·          حمایت از شرکت­های دانش بنیان داخلی در راستای بومی سازی فناوری های نوین

بررسی صنعت پتروشیمی پاکستان

وضعیت فعلی صنایع نفت و گاز کشور پاکستان بدین قرار است:

.   یک شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی پاکستانی-اماراتی بنام «پاک-عرب ریفاینینگ ­کو» (PARCO) از سال 1974 تاکنون در منطقه صنعتی کورانگی بندر کراچی فعالیت دارد. محصولات این شرکت در جایگاههای سوخت سراسر کشور پاکستان عرضه میشود.

موقعیت صنعت پتروشیمی در ایران

·          ایران از لحاظ استقلال سیاسی و نظام حکومتی، ساختار جمعیتی(تعداد، ترکیب سنی و سطح توسعه یافتگی جمعیت)، مرزهای جغرافیائی، وسعت سرزمینی، ظرفیت اقتصادی، و ترکیب منابع هیدروکربوری در منطقه کشوری پر ظرفیت و منحصر به فرد محسوب می شود و در صورت رفع کاستی­های جامعه دانشگاهی و بدنه مدیریت دولتی، آینده روشن و ممتازی برای آن پیش بینی می­شود. 

مکان مناسب برای احداث مجتمع ­های پتروشیمی

با توجه به نیاز مجتمع های پتروشیمی به گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه (خوراک) و سوخت، و همچنین آب فراوان مصرفی در فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی، و نظر به اهمیت دسترسی به اسکله های صادراتی و مسیرهای کشتیرانی آب های آزاد، بهترین مکان جهت احداث مجتمع­های پتروشیمی تولید کننده مواد پایه و میانی (پلی اتیلن، پلی پروپیلن، PVC، PET، متانول،...) سواحل جنوبی کشور است. در صنایع پایین دستی و تکمیلی پتروشیمی، معمولا حجم تولید محصول و میزان مصرف آب و انرژی پایین تر است. بنابر این نزدیک بودن به بازار مصرف مهمترین عامل تعیین کننده محل احداث کارخانجات تولید قطعات پلاستیکی و پلیمری و چسب و رنگ و رزین و لاستیک و لوله و اتصالات و امثال آنهاست. استقرار صنایع پایین دستی پتروشیمی در استانهای مرزی کشور در صورت تأثیر مثبت بر توسعه اقتصادی-اجتماعی مناطق محروم و نزدیک بودن به بازار کشورهای همسایه قابل توجیه است. اما احداث واحدهای تولید مواد پایه و میان­دست پتروشیمی با توجه به آلایندگی پساب و گازهای متصاعده، در مناطق داخل سرزمینی که دچار محدودیت منابع آب بوده یا مستعد کشاورزی و دامپروری و صنایع تکمیلی آن هستند به مصلحت کشور نیست. 

قالب پیشنهادی طرح تجاری یا طرح کسب و کار (Business Plan) در صنایع شیمیایی و پتروشیمی

1)    جلد گزارش شامل نام و نشان شرکت، نام طرح، شماره شناسائی گزارش، شماره و تاریخ ویرایش

2)     خلاصة مدیریتی در حداکثر پنج صفحه شامل:

·         شناسنامه شرکت متقاضی طرح (نام و نشانی و حوزه فعالیت شرکت، سهامداران، مدیران و پیشینه فعالیت شرکت)

·         شرح خلاصه ای از طرح و هدف از اجرای آن، ظرفیت تولید

·         معرفی محصول، بازار، مشتریان، سهم رقبا، دورنما، ریسک محصولات جایگزین 

·         معرفی خوراک، محل تأمین، و طرح اقتضائی در صورت عدم تأمین یا وقفه در آن

·         فرآیند تولید و تأمین کننده دانش فنی و تجهیزات آن

·         محل اجرای طرح

·         برنامه زمانبندی کلی اجرای طرح

·         نیازهای مالی و نحوة تأمین آن

·         نتایج و شاخصهای اقتصادی بازگشت سرمایه و سودآوری طرح در قالب جدول