نکاتی درباره توسعه پایدار مناطق میزبان صنایع نفت و گاز و پتروشیمی

بخش زیادی از سواحل، جزایر و اراضی استان بوشهر درشهرستان‏های کنگان وعسلویه، جزیره خارک و بخش‏ هایی ازشهرستان گناوه و دیلم درشمال استان به توسعه طرح‏های نفت و گاز تخصیص یافته است. با توجه به تجمع فازهای پارس جنوبی، پالایشگاه ها و پتروشیمی ها در این استان از یک سو و معضلات خشکسالی و کم آبی از سوی دیگر، دستگاه های متولی توسعه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی مسئولیت اجتماعی خطیری در قبال سلامت محیط پیرامون آن دارند. در حال حاضر محیط زیست و محیط فرهنگی و اجتماعی استان بوشهر در معرض تهدیداتی به شرح زیر قرار دارد:

-     آلودگی آب، خاک، هوا، و کاهش تنوع زیستی گیاهی و جانوری در اثر تخلیه پساب شیمیایی به دریا، انباشت گوگرد و سایر جامدات در حاشیه جاده ها و خروج گازهای آلاینده از مشعلها

-     از بین رفتن سواحل طبیعی و تفرجگاه ها

-     آلودگی نفتی کشتی ها

-     آلودگی صوتی تأسیسات جانبی و نفتکش ها

-     عدم جذب نخبگان بومی در استان موطن خود

-     عدم توسعه اجتماعی و بروز آسیب ها و گسست های فرهنگی

همچنین عدم توجه کافی به مدیریت HSE و پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در فرآیند خصوصی سازی شرکتها باعث بروز مشکلاتی به شرح زیر گردیده است:

-     ضعف در ایمنی کارکنان و تاسیسات

-     ضعف در پدافند غیر عامل و پایداری تاسیسات

-     ضعف در مدیریت یکپارچه HSE

-     کاهش تعهدات شرکت­ها نسبت به موضوعات محیط زیستی

-     از بین رفتن یکپارچگی در پاسخگویی به تعهدات بین­ المللی

در بعد اجتماعی، با توجه به استقرار صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در استان بوشهر و فرصت‏ های عظیمی که در این استان برای خلق ثروت وجود دارد، در صورت توسعه متوازن و ایجاد منابع و زیرساخت‏ ها و مجموعه های خدمات شهری، بسیاری از نخبگان بومی می توانند در همین استان جذب شوند و از این طریق کمک شایانی به اشتغال و توسعه اجتماعی استان و همچنین تأمین نیروهای متخصص ماندگار در منطقه خواهد گردید. از طرفی، مهاجرت افراد بومی از مناطق کمتر توسعه یافته به شهر‏ها یا حاشیه ‏نشینی آن‏ها، مناطق شهری این استان را با آسیب‏ های جدی فرهنگی، اجتماعی و اشتغال روبرو ساخته است. جبران اثرات منفی توسعه صنعت بر محیط زیست و بافت اجتماعی منطقه موجب کاهش آسیب ها در استان میزبان گردیده و زمینه را برای توسعه سایر صنایع، زیرساختها و خدمات مورد نیاز در سراسر استان و منطقه میزبان فراهم خواهد نمود.

شایان ذکر است، از آنجا که قریب به اتفاق شرکتهای پتروشیمی به بخش خصوصی واگذار شده اند، اجرای مأموریت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ترغیب و الزام شرکتهای خصوصی شده به رعایت مسئولیتهای اجتماعی خود به موازات منافع فعالیت اقتصادی، مستلزم تفویض اختیارات مناسب به این شرکت جهت تأیید یا رد اجرای طرحها و اعمال نقش رگولاتوری خود بر شرکتهای در حال تولید میباشد. در اینصورت با همکاری بخش خصوصی، دولت و سازمان‌های غیردولتی دستیابی به توسعه پایدار در مناطق میزبان امکان‌پذیراست.

در این رابطه بر چند نکته جهت توجه مسئولین و دست اندارکاران تأکید میگردد:

·        فرهنگ سازی حفظ محیط زیست و توجه به سلامت کارکنان و ساکنین مناطق عملیاتی در بخشهای مختلف صنعت از جمله در بخش خصوصی،

·        تهیه پیوست زیست محیطی و سلامت برای طرحهای پتروشیمی و کاهش آلاینده های خروجی صنایع پتروشیمی در محدوده منطقه.

·        تأسیس مراکز آموزشی و پژوهشی، به ویژه ایجاد و توسعه هنرستانها و مراکز آموزش فنی و حرفه ای به منظور توانمندسازی و اشتغال زایی ساکنان محلی و استفاده مؤثر از نیروهای بومی

·        لحاظ نمودن انتقال دانش فنی به داخل کشور در متن قراردادهای صنعتی با شرکتهای خارجی به صورت آموزش نیروهای کارفرما در داخل یا خارج کشور، قرارداد سه جانبه آموزشی با مشارکت دانشگاههای منطقه، و سایر تدابیر مشابه.

·        تسهیم دانش فنی و فراهم نمودن فرصتهای مطالعاتی و همچنین اختصاص بودجه پژوهشی به دانشگاهها و پژوهشگاههای منطقه، طی موافقتنامه بین شرکت داخلی (کارفرما) با مؤسسات مذکور در چارچوب طرحهای پژوهشی، بورس تحصیلی، تعهد خدمت و امثال آن.

·        شرکت دادن پیمانکاران واجد صلاحیت منطقه در مناقصات مربوطه و اولویت دادن به پیمانکاران بومی در شرایط برابر مالی و فنی.  

·        جلوگیری از شهرک سازی در منطق عملیاتی و اسکان کارکنان در بافت شهری موجود جهت ایجاد پیوند اجتماعی با ساکنین بومی و توسعه فرهنگی متوازن

·        ایجاد امکانات ورزش، رفاه و اوقات فراغت خانواده های بومی و مهاجر در مناطق شهری و محل اسکان کارکنان

·        تشکیل مرکز مدیریت یکپارچه بحران، ستاد فرماندهی حوادث غیر مترقبه، و شوراهای راهبردی توسعه مسئولیتهای اجتماعی در مناطقی مانند ماهشهر وعسلویه که شرکتها به صورت تجمیعی درآن حضوردارند.

·        تهیه نقشه راه مسئولیتهای اجتماعی درصنایع نفت و گاز و پتروشیمی با الهام از ماموریت وزارت نفت و با اتکا به چشم انداز ایران ١٤٠٤.

·        استقرار نظام ممیزی و گزارش ‌دهی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها درصنایع نفت و گاز و پتروشیمی مطابق با استانداردهای بین‌المللی  با همکاری موسسات معتبر جهانی و استفاده ازتجارب شرکتهای بزرگ نفتی  

·        تجمیع بودجه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها توسط هلدینگ ها و شرکتهای فعال در مناطقی مانند عسلویه و ماهشهر و ایجاد صندوق ضمانت مالی در این مناطق جهت بهبود روند توسعه مسئولیتهای اجتماعی صنعت پتروشیمی  

·        تهیه دستورالعمل و اعمال مقررات اختصاص درصدی از هزینه های دوره ساخت طرحهای پتروشیمی بخش خصوصی به ایفای مسئولیتهای اجتماعی (مشابه بخش دولتی)

 

***