بررسی صنعت پتروشیمی پاکستان

وضعیت فعلی صنایع نفت و گاز کشور پاکستان بدین قرار است:

.   یک شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی پاکستانی-اماراتی بنام «پاک-عرب ریفاینینگ ­کو» (PARCO) از سال 1974 تاکنون در منطقه صنعتی کورانگی بندر کراچی فعالیت دارد. محصولات این شرکت در جایگاههای سوخت سراسر کشور پاکستان عرضه میشود.

.    از دوسال قبل مذاکراتی بین پاکستان و چین برای احداث یک مجتمع پتروشیمیایی 5/1 میلیارد دلاری در سواحل ایالت بلوچستان پاکستان در منطقه قدّانی (غرب کراچی) آغاز شده است.

.    هم اکنون (2017) طرح مشترکی در حوزه صنایع فولاد و پتروشیمی بین دو کشور چین و پاکستان در منطقه صنعتی آزاد بندر گوادر پاکستان در دست اقدام است.

·         در پاکستان پروژه زیرساختی عظیمی به نام  کریدور اقتصادی چین-پاکستان CPEC در حال اجراست که مسیر اصلی آن از مرز چین-کشمیر آغاز و پس از عبور از مناطق صنعتی و اقتصادی کلان­شهرهای اسلام آباد، پیشاور، لاهور، و کویته به بنادر آزاد کراچی و گوادر در جنوب و جنوب غربی پاکستان می­رسد. یکی از مسیرهای ریلی این کریدور نیز از طریق شهرهای کویته و تفتان به راه آهن ایران در زاهدان متصل میشود. 

·         انجمن صنفی تولیدکنندگان مواد شیمیایی پاکستان (PCMA) در سال 2017 موافقت وزیر برنامه­ریزی، توسعه و اصلاحات پاکستان را برای احداث یک مجتمع بزرگ اتان کراکر در مسیر کریدور CPEC اخذ نموده است.

·        در سال 2017 همچنین انجمن صنفی PCMA در تلاش برای راه اندازی صنایع شیمیایی پاکستان، سفرها و مذاکراتی با طرفهای چینی با هدف اجرای ده ها پروژه سرمایه گذاری مشترک با شرکتهای بزرگ شیمیایی چین به عمل آورده است.

·        قرار است امسال کمیسیون برنامه­ریزی پاکستان میزگردی جهت ارتقاء ارتباطات صنعت و دانشگاه و ایجاد "اقتصاد دانش بنیان" با مشارکت انجمن صنفی PCMA و تمامی روسای دانشکده های شیمی و مهندسی شیمی دانشگاه های بزرگ و کمیسیون آموزش عالی تشکیل داده و انجمن صنفی PCMA یک برنامه 10 ساله به عنوان نقشه راه عملی برای صنایع شیمیایی تدوین نماید.

·         صادرات ایران به پاکستان در حوزه پتروشیمی شامل پلاستیکها و مصنوعات پایین دستی پتروشیمی میشوند. 

·         اتحادیه‌ها و اتاق بازرگانی نقش زیادی در اقتصاد این کشور دارند، ولی دولت تنها وظیفه قانونگذاری و تسهیل تجارت را بر عهده دارد و در بازار دخالتی ندارد. همین موضوع سبب شده تا نرخ تورم و بیکاری در این کشور پایین باشد.

·         پاکستان در حوزه فضای کسب و کار نسبتا موفق بوده و دارای رتبه 104 در بین 189 کشور است. اما فضای سیاسی کشور پاکستان با ناآرامی‌ها و کشمکش‌های مرزی و قومی همراه بوده و شاید تأخیر در اجرای طرح­های اقتصادی مهم آن کشور –از جمله خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP)- به همین دلیل باشد. در صورت اجرای طرحهای پتروشیمیایی، خط لوله IP توجیه پذیری دوچندان یافته و شاید از بن بست خارج شود.

·         در صادرات به پاکستان باید علاوه بر ویژگی‌های اقتصادی این کشور، موانع تجاری را هم در نظر داشت. یکی از این موانع، رقابتی بودن بازار پاکستان می باشد. سابقه 20 ساله عضویت پاکستان در سازمان تجارت جهانی و نیز داشتن تجارت آزاد با کشورهای جنوب آسیا و چین و مالزی، باعث شده تا رقابت و ورود به بازار پاکستان نسبت به دیگرکشورهای همسایه سخت تر صورت گیرد. 

با توجه به نکات فوق، موارد زیر جهت پیشبرد همکاری های اقتصادی ایران و پاکستان پیشنهاد میگردد:

1-      تشکیل کارگروه مشترک جهت بررسی وضعیت صنعت و بازار پتروشیمی در ایران و پاکستان و کشورهای همسایه، زمینه های همکاری راهبردی دو کشور در حوزه صنایع پتروشیمی، و بررسی چالشها و فرصتهای خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP) . 

2-      فراهم نمودن زمینه های مذاکره و تعامل بین شرکتها و نهادهای فعال در صنعت پتروشیمی ایران و انجمن صنفی تولیدکنندگان مواد شیمیایی پاکستان (PCMA) با نظارت NPC جهت بررسی زمینه های همکاری و اجرای طرحهای سرمایه گذاری مشترک در حوزه صنایع پتروشیمی

3-      امکان سنجی صادرات محصولات پایه و میانی پتروشیمی ایران به کشور پاکستان، جهت تامین خوراک پایین دستی شیمی-پتروشیمی آن کشور.

4-      امکان سنجی سرمایه گذاری مشترک برای احداث صنایع پایین دستی پتروشیمی در دو کشور، با تأمین خوراک از مجتمع­های پتروشیمی ایران

5-      امکان سنجی سرمایه گذاری مشترک برای احداث واحدهای پتروشیمی پایه و میانی در ایران جهت تأمین خوراک واحدهای پایین دستی دو کشور

      6-    همکاری دانشگاههای دو کشور در حوزه شیمی و مهندسی شیمی در حوزه های تبادل دانشجو، اجرای پروژه های پژوهشی مشترک، تاسیس شرکتهای دانش بنیان مشترک در شهرکهای صنعتی دو کشور