بازگشت تحریمهای نفتی ایران

آمریکا اعلام کرد که از امروز دوشنبه 14 آبان 1397 تحریمهای نفتی تعلیق شده ایران در اثر توافق برجام را مجددا اعمال میکند، اما به هشت کشور (چین، ژاپن، کره، تایوان، هند، ترکیه، یونان و ایتالیا) اجازه میدهد موقتا واردات نفت و میعانات از ایران را ادامه دهند، به شرط آنکه هر شش ماه 20 درصد از مقدار این واردات بکاهند. 

صادرات روزانه نفت ایران به کشورهای چین و هند و امارات و اسپانیا در سال 2018 نسبت به سال پیش افزایش یافته و برعکس به کشورهای کره و ژاپن و ترکیه و یونان و ایتالیا کاهش یافته است(نمودار).

البته انتظار میرفت که با توجه به افزایش تقاضای پالایشگاههای داخلی ایران برای نفت خام، صادرات نفت ایران بدون تحریم نیز قدری کاهش یابد.

علیرغم تحریم و کاهش صادرات ایران، قیمت جهانی نفت در چند روز اخیر کاهش یافته که دو دلیل میتوان برای آن برشمرد: اولا همچنانکه انتظار میرفت تهدیدات آمریکا بیشتر نمایشی بوده و بعضی از کشورها قرار است از تحریم خرید نفت ایران معاف شوند، و ثانیا کشورهای اوپک به تلاش خود برای افزایش عرضه نفت به منظور جبران کاهش عرضه ایران افزوده اند. 

اما اگر معافیتهای تحریم نفت ایران لغو شده یا کاهش یابد، یا صادرکنندگان عمده نفت خام نتوانند به مدت طولانی جای خالی عرضه نفت ایران را پرکنند، یا اگر اتفاق غیرمترقبه ای در بعضی کشورهای نفتخیز کم ثبات مانند لیبی یا نیجریه پیش آید که صادرات آنها را دچار وقفه کند، انتظار میرود که دوباره بازار دچار شوک و افزایش قیمت شود. 

تاثیر جنگ تجاری آمریکا و چین بر تجارت جهانی پلی الفین ها

 با اوج گرفتن نبرد تجاری آمریکا و چین و اقدام تلافی جویانه چین به اعمال تعرفه بر واردات مواداولیه از آمریکا و به تبع آن کاهش سود صادرکنندگان آمریکایی، مؤسسه وودمکنزی پیش بینی کرد که صادرات پلی الفین آمریکا به چین در سال 2019 به نصف کاهش یافته و چین نیاز خود را از خاورمیانه، کره جنوبی، تایلند و سنگاپور تامین کند. این مؤسسه همچنین پپیش بینی کرده است که در بلندمدت، تغییر مسیر پلی الفین نسبتا ارزان از صادرات به داخل آمریکا و همچنین اعمال تعرفه بر واردات مصنوعات پلاستیکی از چین، باعث رونق تولید محصولات پلاستیکی در آمریکا و افزایش اشتغال شود. ضمن اینکه در کوتاه مدت، تغییر مسیر و سرازیر شدن پلی الفین آمریکا و مصنوعات پلاستیکی چین به بازارهای دیگر باعث افزایش هزینه های حمل و نقل، کاهش حاشیه سود، و افزایش رقابت برای تولید کنندگان و واسطه های این دوگروه محصول خواهد شد.

اطلاعات بیشتر:

https://www.hydrocarbonengineering.com/petrochemicals/17102018/us-china-dispute-will-disrupt-polyolefins-trade-says-wood-mackenzie/

پتروکِم:  آیا سیاست تجاری درونگرا و "بیگانه ستیز" ترامپ باعث رونق همه بخشهای اقتصاد آمریکا خواهد شد؟ آیا با ایزوله کردن اقتصاد و تجارت آمریکا، این کشور میتواند مانند گذشته محصولات کشاورزی و غذایی به چین صادر کند یا تجهیزات نظامی و خودرو به هند و اروپا بفروشد؟ آیا ترامپ میتواند مانع فرار سرمایه از آمریکا به کشورهایی چون گروه BRICS (برزیل و روسیه و هند و چین و آفریقای جنوبی) شود؟ آیا چشم انداز روشنی از افزایش اشتغال در خودروسازی و سایر صنایع آمریکا وجود دارد؟ اگر پاسخ به این سؤالات منفی باشد، ممکن است رونق صنایع پلاستیک آمریکا دستاورد چندان مهمی تلقی نشود و حتی تحت تاثیر رکود سایر بخشهای اقتصاد و کاهش درآمد شهروندان آمریکا، اصلا تحقق نیابد.

تجاری سازی دانش بومی کسب شده توسط شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی-چالشها و راهکارها

بخش قابل توجهی از فعالیتهای پژوهشی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، بر تولید دانش فنی (لیسانس) فرآیندها و ساخت کاتالیست­های پر کاربرد صنعت پتروشیمی متمرکز است. از طرفی صنعت پتروشیمی یک صنعت سرمایه بر با حجم سرمایه گذاری میلیارد دلاری است و از نگاه سرمایه گذار به عنوان مشتری بالقوه محصولات دانش بنیان، هزینه خرید لیسانس فرآیند یا تعویض کاتالیست یک واحد تولیدی، سهم اندکی از کل هزینه سرمایه گذاری  یا کل هزینه تولید را به خود اختصاص میدهند (به ترتیب 5 و 10 درصد)، در حالی که استفاده از فرآیند کم بازده یا کاتالیست فاقد کیفیت، ریسک سرمایه گذاری و هزینه های تولید را به شدت بالا برده و به هیچ روی توجیه مخاطره کردن را ندارد. از این رو نمی توان انتظار داشت که سرمایه گذار بخش خصوصی ایرانی یا خارجی، بدون تضمین کافی حاضر به پذیرش ریسک بر روی بیش از 90 درصد از سرمایه میلیارد دلاری خود اعم از آورده یا وام بانکی باشد. بنابراین، لازم است که به طرق مناسب، انگیزه و اطمینان خاطر کافی به سرمایه گذار برای پذیرش ریسک های مذکور داده شود. در ادامه شماری از راهکارهای پیشبرد تجاری سازی محصولات دانش بنیان صنعت پتروشیمی پیشنهاد میگردد:

زمینه های همکاری ایران و قطر در صنعت پتروشیمی

قوتها

·    ایران و قطر با دسترسی به میدان عظیم گازی مشترک در خلیج فارس از بازیگران مطرح عرصه گاز طبیعی و پتروشیمی جهان محسوب می­شوند. قطر به عنوان کم هزینه ترین تولیدکننده LDPE در خاورمیانه و بزرگترین صادرکننده کود شیمیایی و LNG جهان شناخته میشود. ایران نیز سالیانه 50 میلیون تن محصولات پایه پتروشیمی تولید و نزدیک به نیمی از آن را صادر میکند. هر دو کشور در موقعیت دریایی مناسب برای صادرات به آسیا و اروپا قرار دارند.

تاثیر تصمیمات ابلاغی دولت در مورد نرخ خوراک و حامل های انرژی روی سودآوری پتروشیمی ها

سهم عمده ای از هزینه تولید در بخش بالادستی صنایع پتروشیمی (تولید مواد پایه) مربوط به خوراک می شود که میزان این سهم بستگی به نوع خوراک، نوع فرآیند، و تنوع محصولات دارد. این نسبت در طرحهای GTX که گاز طبیعی (دارای 90% حجمی متان) را به متانول و محصولات پایین دستی آن تبدیل می کنند بین 25 تا 30 درصد کل هزینه های تولید است، به نحوی که هرچه فرآیند تولید پیچیده تر و محصولات متنوع تر باشد، هزینه سرمایه گذاری و به تبع آن، هزینه کاتالیست و مواد مصرفی و استهلاک تجهیزات و همچنین سود وام های دریافتی بالاتر رفته و  در نتیجه سهم خوراک از کل هزینه های تولید کمتر میشود.

اما در مورد واحدهای با خوراک غیر از متان، 

چالش های صنعت پتروشیمی و توسعه زنجیره ارزش

عمده وظایف دستگاه متولی توسعه و تنظیم­ گری صنعت پتروشیمی در راستای توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی عبارتند از:

·  تدوین راهبرد و ترسیم نقشه راه توسعه زنجیره ارزش و جهت دهی به سرمایه گذاری بخش خصوصی بر اساس نیاز صنایع تکمیلی و پایین دستی کشور و بازارهای خارجی

·  ایجاد قطب ها و شهرک­های صنایع تکمیلی پتروشیمی و زیرساخت­های تکمیل زنجیره ارزش

·حمایت و ارائه مشوق­ها به طرح های تکمیل کننده زنجیره ارزش

·  پشتیبانی از تحقیق و توسعه و نوآوری در توسعه زنجیره ارزش

·  تنظیم تعاملات فی­مابین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تجاری، توزیع عادلانه خوراک و جلوگیری از انحصار و متعادل سازی عرضه و تقاضا  

·  کمک به صنایع پایین دستی در افزایش بهره وری از جمله در کاهش ظرفیت­های بلا استفاده و بهینه سازی مصرف انرژی  

تحقق اهداف و ماموریت های فوق، مستلزم تغییرات بنیادین در برخی نگرش­ها و سیاست­هاست که به برخی از آنها اشاره می­شود:

قالب پیشنهادی طرح تجاری یا طرح کسب و کار (Business Plan) در صنایع شیمیایی و پتروشیمی

1)    جلد گزارش شامل نام و نشان شرکت، نام طرح، شماره شناسائی گزارش، شماره و تاریخ ویرایش

2)     خلاصة مدیریتی در حداکثر پنج صفحه شامل:

·         شناسنامه شرکت متقاضی طرح (نام و نشانی و حوزه فعالیت شرکت، سهامداران، مدیران و پیشینه فعالیت شرکت)

·         شرح خلاصه ای از طرح و هدف از اجرای آن، ظرفیت تولید

·         معرفی محصول، بازار، مشتریان، سهم رقبا، دورنما، ریسک محصولات جایگزین 

·         معرفی خوراک، محل تأمین، و طرح اقتضائی در صورت عدم تأمین یا وقفه در آن

·         فرآیند تولید و تأمین کننده دانش فنی و تجهیزات آن

·         محل اجرای طرح

·         برنامه زمانبندی کلی اجرای طرح

·         نیازهای مالی و نحوة تأمین آن

·         نتایج و شاخصهای اقتصادی بازگشت سرمایه و سودآوری طرح در قالب جدول  

چند راهکار برای مقابله با قاچاق فرآورده های نفتی و پتروشیمیایی

اصلاح فرآیندهای گمرکی صادرات، واردات، عبور(ترانزیت)، و سوآپ(معاوضه) مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمیایی به منظور مقابله با قاچاق این کالاها، بدون نگاه جامع به اقدامات لازم در سایر دستگاههای تقنینی و اجرایی مرتبط، اثربخشی مطلوب را نخواهد داشت. بنابراین چند اقدام قابل اجرا توسط دستگاههای ذیربط به شرح زیر پیشنهاد میشود: